Plant y Rheilffordd yn rhoi hwyl wrth gyrraedd gorsaf Llangollen o Gorwen.
Ymunodd Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen â rheilffordd dreftadaeth y dref i droi yn ôl dros 60 mlynedd i ugeiniau o blant ysgol awyddus.
Ar ddydd Mawrth Gorffennaf 2, sef diwrnod cyntaf yr Eisteddfod eleni, aeth 160 o ddisgyblion o dair ysgol yn Nyffryn Dyfrdwy ar drên i’w cludo mewn steil rhwng gorsafoedd rheilffordd Corwen a Llangollen i fwynhau Diwrnod y Plant a gynhelir yn draddodiadol ar ddiwrnod cyntaf y gŵyl graidd.
Ac mae hynny’n rhywbeth sydd heb ddigwydd ers haf 1963 pan adawodd yr ‘Eisteddfod arbennig’ olaf Gorwen cyn i’r lein gael ei chau fel rhan o doriadau drwg-enwog ar reilffordd Beeching y flwyddyn ganlynol.
Ers hynny mae gwirfoddolwyr rheilffordd ymroddedig wedi ail-agor y rheilffordd 10 milltir o hyd yn raddol, gyda’r cyswllt olaf yn cael ei gwblhau yr haf diwethaf pan agorwyd gorsaf newydd Corwen, gwerth £1.25 miliwn, yn swyddogol gan yr Arglwydd Hendy, cadeirydd Network Rail.
Galluogodd hyn i barti o bobl ifanc a’u hathrawon deithio i orsaf Llangollen ar ddydd Mawrth Gorffennaf yr ail i fwynhau diwrnod llawn hwyl yn yr Eisteddfod ynghyd â’u cymheiriaid o ysgolion ar draws gogledd Cymru. Y tair ysgol lwcus yn Nyffryn Dyfrdwy fu’n rhan o’r profiad teithio newidiol oedd Ysgol Bro Dyfyrdwy yng Nghynwyd, Ysgol Caer Drewyn yng Nghorwen ac Ysgol Carrog.
Cawsant eu croesawu ar orsaf Llangollen gan grïwr y dref Austin “Chem” Cheminais. Dywedodd Ian Lebbon, cadeirydd pwyllgor marchnata’r Eisteddfod a drefnodd y wibdaith arbennig: “Cytunodd Rheilffordd Llangollen a Chorwen i gynnal y gwasanaeth arbennig i ddisgyblion fynychu diwrnod ein plant yn lle teithio ar fws. Roedd hyn nid yn unig yn dda i’n hamgylchedd ond yn ychwanegu at gyffro’r plant.
“Y plant olaf i ddefnyddio’r union lwybr hwn fyddai disgyblion o Ysgol Dinas Bran yn Llangollen yn teithio o Gorwen yn 1963, sy’n golygu ei bod wedi cymryd dros 60 mlynedd i ddychwelyd gwasanaeth o’r fath.
“Fe wnaethon ni ein gorau i ail-greu rhag-bandemig arbennig yr Eisteddfod yn 2019 ond roedd hynny cyn i Gorwen agor a bu’n rhaid i ni fyrddio’r plant yng Ngharrog, yr orsaf ymhellach ar hyd y lein. “Roedd y trên cyntaf yn syth o Gorwen i Langollen yn llwyddiant mawr ac roedd gennym ni bum cerbyd yn llawn o blant hapus iawn a oedd yn methu aros i gael eu cludo i faes yr Eisteddfod. “Hoffwn ddiolch i bawb a wnaeth y digwyddiad arbennig hwn mor llwyddiannus.”
Unwaith ar faes yr Eisteddfod cafodd y teithwyr trên hapus berfformiad arbennig yn y Pafiliwn yn cynnwys perfformiad dwyieithog rhyngweithiol gan gerddorfa a storïwr ynghyd ag uchafbwynt y Neges Heddwch flynyddol a ysgrifennwyd gan Elen Mair Robert ac a gyflwynir gan ddisgyblion o ysgolion y Garth, Pentre a Froncysyllte.
Un o Blant y Rheilffordd oedd Tomos, 10 oed o Ysgol Bro Dyfyrdwy yng Nghynwyd. Dywedodd: “Fe wnes i fwynhau’r daith trên yn fawr ac rwy’n edrych ymlaen at weld yr Eisteddfod lle dwi erioed wedi bod o’r blaen. Rydw i eisiau gweld yr holl bethau ar y maes a chlywed y Neges Heddwch.”
Ac meddai Jayla, 11 oed o Ysgol Caer Drewyn yng Nghorwen: “Dyma fy nhro cyntaf i ymweld â’r Eisteddfod ac roedd hi’n wych dod i mewn ar y trên. Rwy’n edrych ymlaen at weld popeth a byddaf yn dod yn ôl ar Orffennaf 12 i weld cyngerdd Jess Glynne yn y Pafiliwn.”
Mae Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen wedi ymuno â hyrwyddwyr Live Nation, Cuffe a Taylor ar gyfer yr ŵyl eleni. Dim ond rhai o’r enwau sydd eisoes wedi perfformio ar lwyfan eiconig Pafiliwn Llangollen yw Bryan Adams, Simple Minds a Paloma Faith.
Dywedodd llefarydd ar ran Rheilffordd Llangollen a Chorwen: “Mae’r rheilffordd yn falch iawn o fod wedi bod yn rhan o’r Eisteddfod Ryngwladol eto ar ôl absenoldeb hir o redeg trenau i ddod â phlant ysgol a gwesteion eraill i’r digwyddiad hanesyddol a mawreddog hwn. “Mae ein gorsaf hardd yn Llangollen wedi croesawu llawer o ymwelwyr i’r dref ers iddi agor am y tro cyntaf, rhyw 162 o flynyddoedd yn ôl. Gobeithio bod pawb sy’n teithio gyda ni dros yr wythnosau nesaf yn mwynhau eu hamser yn yr Eisteddfod yn fawr ac yn mynd ag atgofion arbennig iawn i ffwrdd. Teithio i’r digwyddiad ar y trên.”
Dechreuodd yr Eisteddfod Graidd ar nos Fawrth, Gorffennaf 2 – wrth i filoedd fwynhau Cyngerdd Diwrnod y Plant yn y Pafiliwn ac amrywiaeth o berfformiadau trwy gydol y dydd, ar lwyfannau bywiog tu allan.
Gwnaeth Tom Jones ei ymddangosiad cyntaf yn Llangollen nos Fawrth wrth i’r Eisteddfod gychwyn ar ei gŵyl fwyaf a mwyaf uchelgeisiol eto.
