Mae’r cadeirydd un o wyliau cerdd hynaf a mwyaf eiconig y DU, ac sy’n hoff o chwarae’r sacsoffon yn ei amser hamdden, yn awyddus i ehangu apêl yr ŵyl er mwyn sicrhau ei dyfodol.
Nod y meddyg wedi ymddeol Rhys Davies, yw ymestyn allan ar draws y ffin i ddenu perfformwyr, cystadleuwyr, mynychwyr cyngerdd ac ymwelwyr i Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen.
Y mannau y mae am eu targedu yw’r dinasoedd mawr ac ardaloedd poblog sydd o fewn taith dwy awr o’r dref yn Sir Ddinbych lle dechreuodd y digwyddiad yn 1947.
Mi wnaeth Rhys, meddyg yn y dref ers 30 mlynedd, fynychu ei Eisteddfod gyntaf yn 1956 fel baban bach ac yn awr mae am weld yr ŵyl yn ennill calonnau cenhedlaeth newydd.
Pictured is Chairman Rhys Davies.
Meddai: “Mae Cymru yn bwysig i ni, ond os ewch i’r gorllewin o Langollen ychydig gannoedd o filoedd o bobl sy’n byw yno o fewn pellter awr neu ddwy o deithio. Ond ar y llaw arall, os ewch i’r dwyrain mae yno chwech neu saith miliwn o bobl o fenw cyrraedd hwylus i Langollen.
“Eisteddfod Llangollen yw hi ac os yw’r Eisteddfod yn ffynnu yna mae’r dref a’r ardal gyfagos yn ffynnu hefyd, ond rydym yn ŵyl ryngwladol ac mae angen i ni ymestyn allan yn bell ac agos.
“Mae angen i estyn allan at y bobl hynny ar draws y ffin a dangos iddynt bod dod yma yn brofiad gwerth chweil, a bod gennym gymaint i’w gynnig.”
Olynodd Rhys y cadeirydd blaenorol Gethin Davies, gŵr a roddodd wasanaeth hir i’r Eisteddfod Ryngwladol a’r unig berson a fu’n gadeirydd ar yr ŵyl ddwywaith. Mae Rhys yn fab i’r diweddar Dr Jack Davies a fu’n feddyg teulu yn y dref am 30 mlynedd o 1955, ac am nifer o flynyddoedd roedd cartref y teulu ar ymyl maes yr Eisteddfod yn Dolafon Villas, gerllaw yr hen Ysbyty Bwthyn.
Mae gan Rhys a’i wraig Ann, ddau o blant sydd bellach wedi tyfu, ac maent bellach yn byw yn Nhŷ Pentrefelin lle bu ei rieni’n byw, ac meddai: “Ers pan oeddwn yn fachgen bach rwyf wedi gwirfoddoli yn yr ŵyl, fel negesydd, tywysydd a gwerthwr rhaglenni.
“Mi wnaeth mynd i’r Brifysgol a chael swydd olygu fy mod wedi byw i ffwrdd o’r ardal am rai blynyddoedd, ond pan wnes i ddychwelyd i fyw a gweithio yn Llangollen – roeddwn yn bartner hŷn yn y feddygfa leol – mi wnes i ailddechrau fy nghysylltiad gyda’r Eisteddfod.”
Mae’n ddilynwr cerddoriaeth brwd ei hun ac yn chwarae’r sacsoffon – fyth ers i’w wraig brynu offeryn iddo fel anrheg Nadolig 10 mlynedd yn ôl – ac mae ganddo chwaeth eang sy’n cynnwys opera, cerddoriaeth glasurol, jazz a cherddoriaeth roc y Saithdegau.
Byddai Rhys yn hoffi meithrin cysylltiadau â dinasoedd fel Lerpwl, lle hyfforddodd fel meddyg, Manceinion a Birmingham sydd â phoblogaethau mawr a chysylltiadau â Gogledd Cymru.
Dywedodd: “Byddai’n wych cael y Superlambanana yma o Lerpwl ac efallai neilltuo un diwrnod a chyngerdd gyda’r hwyr i arddangos diwylliant dinas fel Lerpwl, Manceinion neu Birmingham.
“Mae ganddynt fywyd diwylliannol bywiog, cerddorfeydd a chorau mawr, cwmnïau dawns clasurol a chyfoes ac mae gennym leoliad gwych a digwyddiad sydd â threftadaeth gyfoethog.”
Ond mae’n ychwanegu ei bod hefyd yn bwysig parhau i estyn allan dramor ac i gydnabod bod y grwpiau sy’n dod yma, yn enwedig o’r Trydydd Byd, yn wynebu rhwystrau ariannol mawr.
Ychwanegodd: “Hoffwn weld digwyddiadau a chyngherddau elusennol Llangollen ar hyd y flwyddyn yn rhoi hwb i’r gronfa bwrsariaeth er mwyn helpu’r grwpiau yma i wneud y daith i Langollen.
“Naws ryngwladol Llangollen sy’n creu lliw ac awyrgylch anhygoel yr Eisteddfod a rhaid i ni wneud popeth o fewn ein gallu i gynnal y traddodiad yna.”
Mae tocynnau ar gyfer cyngherddau’r Eisteddfod eleni, fydd yn cychwyn ar ddydd Mawrth, 5 Gorffennaf, eisoes yn gwerthu’n dda, yn enwedig y tocynnau ar gyfer y noson agoriadol pryd bydd y seren ddawnus Katherine Jenkins yn cychwyn ei rhaglen trwy ganu Carmen gan Bizet.
Dydd Mercher fydd Diwrnod Rhyngwladol y Plant a bydd yn cynnwys cystadlaethau corawl a dawns a hefyd cystadleuaeth newydd yr unawd dan 16 oed a bydd y cyngerdd gyda’r nos yn rhoi llwyfan i Leisiau Theatr Gerdd a seren y West End Kerry Ellis.
Bydd y digymar Bryn Terfel yn serennu yng Nghyngerdd Gala y 70ain Eisteddfod ar y nos Iau gyda’r tenor nodedig o Malta Joseph Calleja. tra bydd gweithgareddau dydd Iau yn cynnwys coroni Côr Plant y Byd.
Bydd dydd Gwener yn dathlu Rhythmau’r Byd ac yn wledd o gerddoriaeth a dawns gan y goreuon o gystadleuwyr rhyngwladol yr Eisteddfod gan gyrraedd uchafbwynt gyda chystadleuaeth Pencampwyr Dawns y Byd gyda’r hwyr.
Bydd y cyngerdd yn agor gyda Swae Carnifal y Caribî, yn cael ei ddilyn gan y neges Heddwch Ryngwladol yn cael ei thraddodi gan Theatr yr Ifanc, Rhosllannerchrugog.
Mewn newid i’r amserlen bydd dydd Gwener hefyd yn gweld Gorymdaith y Cenhedloedd, dan arweiniad Llywydd yr Eisteddfod, Terry Waite a fydd yn symud o’i ddydd Mawrth arferol oherwydd bod disgwyl torfeydd mwy a rhagor o gystadleuwyr i ddod i’r Eisteddfod.
Neilltuir dydd Sadwrn i’r prif gorau a bydd yn cloi gyda chystadleuaeth Côr y Byd am Dlws Pavarotti, cyn i’r Eisteddfod ymlacio’n llwyr yn y Llanfest ar y dydd Sul cyn y cyngerdd terfynol cofiadwy.
